Stígurinn upp að Unuhúsi

Í Ofvitanum lýsir Þórbergur því þegar Erlendur í Unuhúsi sótti hann þar sem hann var að dauða kominn vegna hungurs og næringarskorts og lá fyrir í herberginu sínu í húsi Þorsteins Erlingssonar í Bergstaðastræti.  Hann lýsir leiðinni í þaula og síðasta spölnum að Unuhúsi lýsir hann svo: ,,Úr Fischersundi gengum við suðvestur yfir Mjóstræti og þaðan í vestur móti hægum halla upp dálítið sund, sem fyrst var milli tveggja húsa, síðan milli geymslukofa og rimlagirðingar á hægri hönd og bárujárnsgirðingar til vinstri.  Þetta sund lá upp að lóðarbletti, sem líktist að útliti hálfgrónum hlaðvarpa.  En inni á lóðinni, nokkra faðma fyrir vestan og suðvestan sundið, stóð rautt timburhús tvílyft, líkast kassa að lögun með örlitlu hallandi þaki. Á norðurenda hússins sem  náði norður á móts við sundið, voru dyr með litlum palli fyrir framan.  Á lóðinni upp á pallinn voru þrjár tröppur........”  þeir eru komnir í Unuhús sem nú er Garðastræti 15.

Nú geri ég ráð fyrir því að Grjótaþorp sé með einum eða öðrum hætti friðað a.m.k. megi ekki hrófla við húsum nema með leyfi. En hvernig er með þennan stíg?  Er hann friðaður?  Það vill nefnilega svo til að hann er í meginatriðum óbreyttur frá þessum tíma þegar Erlendur í Unuhúsi reisir ofvitann upp hálfdauðan, ég hygg að það hafi verið 1911. Þegar maður stingur sér upp úr Mjóstrætinu er enn á vinstri hönd húsið sem hann Snæbjörn Aðalsteinsson lögreglumaður ólst upp í og húsið hinum megin, geymslukofinn er enn á hægri hönd og gamlar girðingar frammeð beggja vegna og tröppur upp að Unuhúsi. Jarðvegur er sá sami.  Stígurinn hefur í meginatriðum haldið sér, í öllu falli er hann nokkurn veginn eins og hann var um miðja síðustu öld.

Mér er málið hugstætt. þannig er að upp úr 1950 fór ég að fara þennan stíg fyrst með móður minni og síðan einsamall í heimsókn til ömmu minnar Ingunnar Einarsdóttur og Kristínar Ermenreksdóttur dóttur hennar sem þá bjuggu á efri hæðinni í Unuhúsi. Ýmis skáld og listamenn bjuggu á neðri hæðinni og man ég lengst eftir Einari Braga sem var ljúfur maður og yndislegur.

Öll sú leið sem þeir Þórbergur og Erlendur fóru, nema þetta stígkorn, er nú farin veg allrar veraldar og ég hef áhyggjur af stígnum. Hann er farinn að ganga svolítið til, bárujárnið á hægri hönd þegar gengið er uppeftir er rifið.  Einhver hefur fyrir mörgum árum sett sprekhrúgu á stíginn. 

Ef þessu stígur er ekki friðaður þá á að friða hann ásamt Unuhúsi sem er örugglega friðað og í í góðri hirðu.  En það er ekki nóg.  Það þarf að vernda hann, halda honum við og það sem meira er:  það þarf að setja upp skilti um þennan stíg og það þarf að setja upp skilti um Unuhús. Þetta eru hvort tveggja sögulegar minjar.  Við Reykvíkingar þurfum að hugsa meira um miðbæinn okkar. Um leið og hann á að vera lifandi miðbær á hann að geta verið sögusafn með merktum gönguleiðum t.d. Þórbergs og skiltum sem rekja sögu gatna og húsa. Eitthvað er nú af þessu sjálfsagt en ekki næstum því nóg og ekki næstum því nógu skilmerkilegt.

En ég hef áhyggjur af stígnum.  Svona stíga á að nota til þess að minna okkur á það hefur verið lifað áður og það verður lifað áfram.

Athugasemdir

[Jón Valur Jensson, 16.3.2007 kl. 18:14]

Voðalega hljómarðu eldgamall, Baldur minn! --"upp úr 1950 fór ég að fara þennan stíg fyrst með móður minni og síðan einsamall ..."! ... En ég hefði svo sem getað vagað þennan sama spöl með þér eins til tveggja ára upp úr 1950!