Röng taktik Framsóknar!

Þessi staða verður Framsóknarflokknum skeinuhætt.  Flokkurinn hefur spilað illa úr þeirri hendi sem hann hafði.  Eftir að hafa verið í tólf ár með Skjálfstæðisflokknum átti hann ekki um annað að velja en að verða vinstri sinnaður miðjuflokkur.  Hann átti að styðja ríkisstjórn Jóhönnu skilyrðislaust en halda jafnframt út í kosningabaráttu um allt land undir þeim kjörorðum um að hér yrði að koma ný stjórn með þátttöku Framsóknarflokksins án þátttöku Sjálfstæðisflokksins.  Núna, eins og málin eru að þróast lendir flokkurinn - verðskuldað eða óverðskuldað - í stíu með flokknum sem ber höfuðábyrgð á þeim ósóma sem við sem þjóð og einstaklingar sitjum uppi með.  Þar með' er tryggt að fylgi hans verður svona á bilinu 9-12 prósent -  frambjóðendur og helstu fylgisveinar þeirra og þeir sem ekki geta skipt um forrit í höfðinu á sér kjósa flokkinn.

Gæti orðið mesta vinstri sveifla sem sést hefur hér

Atvinna hundruða sett í uppnám!

Undanfarin áratug hefur ný kynslóð athafnamanna opnað nýja markaði erlendis ekki síst á Bretlandseyjum.  Þetta er markaður fyrir fisk í fínum umbúðum sem fer beint í hillurnar á fínum verslunum og fyrir hann fæst afburða gott verð.  Þessir nýju athafnamenn eiga ekkert endilega kvóta – þeir kaupa fisk á mörkuðum og láta vinna hann.  Þetta er að gerast í sjávarplássum víða um land. Þetta er klárt fólk, kunnáttumenn.  Þeir vita það að fiskurinn þarf að vera í úrvalsflokki og hann þarf að vera til reiðu allt árið. Tími gömlu góðu útgerðarmannanna er liðinn sem sendu fisk út þegar veiddist.

Allt þetta er sett í uppnám út af fávíslegri ákvörðun um hvalveiðar sem var ofan í kaupið tekin til að klekkja á pólitískum andstæðingum og vakti þar með athygli langt umfram tilefni.  Gríðarlegt þróunarstarf er sett í uppnám.  Atvinna hundruða er sett í uppnám. Svona eigum við ekki að vinna.

Einna helst Samfylkingin......!

Ég hef titlað mig frjálslyndan jafnaðarmann síðan í haust en sagði mig ekki skriflega úr Framsóknarflokkum fyrr en í síðasta mánuði.  Með þriðja kjörtímabili sínu með Sjálfstæðisflokknum hálsbrotnaði Framsóknarflokkurinn að mínum dómi og höfuðið hékk út af til hægri.  Sá flokkur sem hafði geymt lyklana á Stjórnarráðinu og afhent þá til skiptis til vinstri og hægri var nú orðin ómengaður hægri flokkur.

Í  kosningunum vor verður tekist á um það hvort hér verði áfram velferðarstjórn eða stjórn undir forystu Sjálfstæðisflokksins.  Þó að sá flokkur sé alls góðs maklegur og þá sérstaklega fólkið í honum finnst mér eðlilegt að flokkurinn fái hvíld frá því að að leiða þjóðina eftir átján ára dygga þjónustu sem endaði með ósköpum.

Að því get ég ekki stuðlað með neinni vissu með því að kjósa Framsóknarflokkinn.  Snúist mér hugur varðandi Samfylkinguna og Vinstri græna get ég einfaldlega kosið Sjálfstæðisflokkinn.  Það er betra að vera í höfuðbólinu en á hjáleigunni.

Eins og sakir standa hneigist hugur minn helst til Samfylkingarinnar enda er hún eðlilegt athvarf fyrir frjálslynda jafnaðarmenn. Það er ekki síst vegna Evrópumála en það er sannfæring mín að Ísland eigi best heima í samstarfi fullvalda ríkja í Evrópu, innan Evrópubandalagsins.

Sæmilega innrætt ungviði!

Evrópubandalagið er þýðingarmikill útvörður mannréttinda í veröldinni. Þetta mætti kenna Vinstri grænum sem eru yfirleitt góðir í sér. (Gamlir kommar hafa logið því að Katrínu Jakobsdóttur og Guðfríði Lilju Grétarsdóttur að þessu væri öfugt farið).  Í nýútkomnu fréttabréfi FRA (Fundamental Rights Agency) er varað við gyðingaandúð. Rannsóknir stofnunarinnar sýna að gyðingaandúð var á undanhaldi í Evrópu 2007 og lengst af á árinu 2008 en hefur farið vaxandi síðan í desember sl.  Ástæður eru svo sem augljósar: Innrásin á Gaza og efnahagskreppna í heiminum, segja þeir. Það síðarnefnda er athyglisvert, þar er gamli orðrómurinn á kreiki.

Í Evrópu er það grundvallaratriði að allir eiga rétt á því að finnast þeir öruggir og verndaðir án tillits til trúarskoðana. Þetta hefur verið baráttumál Evrópuráðsins og Evrópubandalagið hefur verið trútt hinum evrópska arfi.  Þó við séum lítil þá þurfum við að gæta þess að ungviðið sem hér sprettur sé sæmilega innrætt hvað þetta varðar.

Þjóð í fjötrum ranglætis — frá öryggi til örbirgðar

Guðfræðingarnir átta gera það ekki endasleppt. Í Morgunblaðinu í morgun, sunnudag, birtist önnur grein okkar um hrunið. Sett hér inn fyrir þá sem ekki sjá blaðið. Höfundar eru: Anna Sigríður Pálsdóttir, Arnfríður Guðmundsdóttir, Baldur Kristjánsson, Hjalti Hugason, Pétur Pétursson, Sólveig Anna Bóasdóttir, Sigrún Óskarsdóttir og
Sigurður Árna Þórðarson

Frá í október á liðnu hausti hafa átt sér stað róttæk umskipti í samfélagi okkar sem líkja má við hrun heimsmyndar. Til skamms tíma voru þjóðartekjur hér á landi með því hæsta og lífskjör með því besta sem þekktist. Flest okkar trúðu því að við byggjum við samfélagslegt og fjárhagslegt öryggi. Á undraskömmum tíma hefur framtíðarsýn okkar breyst. Fyrir stafni eru meiri óvissu- og erfiðleikatímar en þau okkar sem eru um miðjan aldur og þaðan af yngri hafa lifað. Velferðarkerfi því sem byggt hefur verið upp með átaki heilla kynslóða og miðaði að félagslegum jöfnuði er ógnað. Við blasir upplausn sem nær langt út fyrir hið efnahagslega svið þótt upptakanna sé að leita þar.

Í umræðu um atburðarás síðustu mánaða hefur mörgum orðið hugsað til hamfara. Hamfaralíkingin á þó ekki við um það sem hefur átt sér stað núna. Hamfarir eru stóráföll sem dynja yfir af náttúrunnar hendi og mannlegur máttur fær ekki afstýrt. Hrunið sem við urðum vitni að í haust varð af manna völdum. Þjóð sem þreyð hefur í þúsund ár í harðbýlu landi hefur byggt upp hamfaraþrek sem einkennist af æðruleysi. Sá sameiginlegi reynsluarfur kynslóðanna nýtist okkur ekki nú. Það er þess vegna sem höggið hefur reynst mörgum svo þungt, valdið sársauka og reiði sem leitað hefur útrásar í réttmætum mótmælum.

Fámennur hópur sópaði til sín fjármunum

Alþjóðleg efnahagskreppa hefur vissulega haft sín áhrif hér á landi. Traust rök hafa þó verið færð fyrir því að hér hefði efnahagshrun átt sér stað án utanaðkomandi áhrifa og heimskreppan hafi aðeins ráðið því hvenær hið óhjákvæmilega hrun varð.

Hinn eiginlegi vandi felst í því að fámennur hópur manna fór eins og eldur í sinu um efnahagslíf landsins, sópaði til sín fjármunum, tæmdi heilu fjármálastofnanirnar og skildi fjölmörg fyrirtæki í landinu sem staðið höfðu undir verðmætasköpun og opinberum rekstri eftir sem rjúkandi rúst. Við erum nú að kynnast afleiðingunum hvert á sinn hátt. Eldurinn brennur heitastur á þeim sem þegar hafa misst atvinnu sína eða orðið fyrir mikilli kjaraskerðingu. Aðrir lifa við vaxandi óvissu sem veldur kvíða og vonleysi.

Hver ber ábyrgðina?

Hamfarir vekja spurningar um orsök og merkingu. Stóráföll af manna völdum eru að því leyti ágengari að þau krefjast þess að við spyrjum um ábyrgð. Ekki verður vikist undan að svara slíkum spurningum af heilindum ef takast á að byggja upp traust og samstöðu í samfélaginu að nýju, sefa reiði og hjálpa fólki að sættast við aðstæður sínar. En í því felast forsendur farsæls þjóðlífs og velferðar einstaklinga.

Ljóst er að stjórnvöld bera hér ábyrgð. Hinir kjörnu fulltrúar hafa markvisst afsalað sér völdum í hendur hagsmunaaðila á fjármálamarkaði. Lagarammi á þessu sviði hefur verið víkkaður og dregið úr regluverki og opinberu aðhaldi. Eftirlitsstofnanir hafa verið lagðar niður eða þeim sniðinn þröngur stakkur. Sú hugsun er áleitin að stjórnvöld hafi ekki vakað yfir öryggi landsmanna.

Eftirlitsstofnanir þær sem þó var ætlað að skapa fjármálafyrirtækjum og efnahagslífi aðhald virðast ekki hafa greint í tæka tíð það hættuástand sem hér byggðist upp á lengri tíma en mörg okkar voru meðvituð um eða ekki borið gæfu til að grípa til réttra ráðstafana.

Eigendur og stjórnendur hinna einkavæddu banka bera þó ríkasta ábyrgð. Með stórfelldum, gagnrýnislausum og ábyrgðalitlum lánveitingum til eigenda bankanna sjálfra og tengdra aðila virðast viðskiptavinir og smærri hluthafar hafa verið hafðir að féþúfum.

Þá er ljóst að þeir fjárglæframenn sem kenndir hafa verið við útrás og íslenskt efnahagsundur bera gríðarlega mikla ábyrgð á þeirri stöðu sem upp er komin. Þótt leikreglur á fjármálamarkaði séu rúmar og fjármálamönnum séu gefnar frjálsar hendur eru þeir þó ekki firrtir ábyrgð. Þvert á móti eru því mikilvægari siðferðislegar kröfur lagðar þeim á herðar því rýmri sem leikreglurnar eru. — Hinum frjálsa markaði ber að setja sér ábyrgar siðareglur.

Enn má benda á fleiri sem ábyrgð bera, eins og fjölmiðla og ýmsar sérfræðingastéttir, þar á meðal guðfræðinga, sem gegna eiga því hlutverki að vera vakandi auga sem sér og óháð rödd sem varar við aðsteðjandi hættum í þróun samfélagsins. Þessar stéttir urðu illu heilli þeirri auðhyggju að bráð sem mótaði íslenska þjóðarsál á undanförnum árum eða buguðust af markvissri þöggun sem var beitt í því lýðfrjálsa samfélagi sem við héldum okkur vera hluta af.

Siðrof í íslensku samfélagi

Það nægir þó ekki að greina hvar ábyrgðin liggur heldur verður einnig að spyrja hvers eðlis brot þeirra eru sem brugðust. Gera má því skóna að í aðdraganda bankahrunsins í haust hafi verið framin lögbrot. Þó er óvíst að rannsóknir leiði í ljós að þau hafi verið stórfelld eða margir gerst brotlegir. Skiptir þar mestu hve lagarammi um fjármálastarfsemi var rúmur og lagaður að „þörfum“ þeirra sem lagt höfðu undir sig fjármálamarkaðinn.

Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir að mögulegt er að verða brotlegur án þess að varði við lög og geta slík brot verið mun alvarlegri en lögbrot þótt viðurlög liggi ekki við. Er þar komið að hinu siðræna og siðfræðilega sviði. Það skal játað að þar verða dómar seint eins afdráttarlausir og hinir sem byggjast á lagabókstaf. Þó er hafið yfir vafa að ranglæti hefur verið framið í íslensku samfélagi á undanförnum árum. Í nokkrum vel afmörkuðum áföngum hafa meiri fjármunir verið fluttir á skömmum tíma frá þjóðinni og í færri hendur en dæmi eru til á öðrum skeiðum í síðari tíma sögu okkar. Er hér átt við úthlutun framseljanlegs gjafakvóta á sínum tíma, ófaglega einkavæðingu bankanna á grundvelli pólitískra helmingaskipta og loks framrás útrásarvíkinga á undanförnum misserum. Þetta ástand ber merki um siðrof sem leiddi til að brotið var gegn mikilvægum siðferðislegum gildum. Hagsmunir hinna fáu voru teknir fram yfir almannahagsmuni. Sóknarfæri voru nýtt til þess að sópa að sér hagnaði með purkunarlausu braski þar sem ekki var spurt um raunverulega verðmætasköpun heldur stundargróða.

Í kjölfar þessara atburða kom fram hópur manna sem auðgaðist á ótrúlega skömmum tíma úr öllum takti við framlag sitt til þjóðlífsins. Ný verðmætaviðmið ruddu sér til rúms sem dæmdu hinn almenna borgara frá ýmsum lífsgæðum sem einungis var á færi hinna auðugu að njóta. Með hruninu kom loks í ljós að lífsstíll hinna nýríku var kostaður af þeim sem orðið höfðu undir í kapphlaupi útrásartímans. Almenningur í landinu hefur verið rændur með beinum eða óbeinum hætti. Margur hefur verið rændur atvinnu sinni. Margur hefur verið rændur eða mun verða rændur heimili sínu þegar fótum er kippt undan efnalegri afkomu sem honum hafði verið talin trú um að væri trygg. Margur hefur verið rændur sparnaði sem byggður hafi verið upp á löngum tíma. Margur hefur verið rændur draumum um maklega umbun erfiðis síns, fjárhagslegt svigrúm, möguleika til að létta undir með afkomendum eða öruggt ævikvöld. Allt kemur þetta verst niður á þeim sem einhverra hluta vegna standa höllum fæti. Hér er ekki um efnalegt tjón eitt að ræða heldur er hér ráðist að rótum tilvistar okkar og forsendum fyrir öryggi og almennri vellíðan.

Hvernig er brugðist við ranglæti?

Af þessum sökum er íslenskt samfélag í sárum, sárum þess sem beittur hefur verið ranglæti. Vandi okkar verður því ekki leystur með efnahagslegum aðgerðum einum saman heldur verður uppbyggingarstarf komandi missera einnig að beinast að hinu andlega og tifinningalega áfalli sem þjóðin hefur orðið fyrir. Í komandi greinum munum við sem þetta ritum benda á atriði sem mikilvægt er að komi til álita við uppbygginguna.

Anna Sigríður Pálsdóttir
Arnfríður Guðmundsdóttir
Baldur Kristjánsson
Hjalti Hugason
Pétur Pétursson
Sólveig Anna Bóasdóttir
Sigrún Óskarsdóttir
Sigurður Árni Þórðarson

Það er svo margt sem við gætum ef...

Það er ekki skortur á tækni sem er þröskuldur á vegi okkar til fullkomnari veraldar heldur fastheldni okkar á það sem var og er og auk þess peningahagsmunir voldugra.

Við gætum brauðfætt öll heimsins börn.  Tæknin leyfir það.

Við gætum bjargað lífi  fimm milljóna barna sem nú deyja úr næringarskorti og niðurgangi fimm ára og yngri. Tæknin gerir það kleyft

Við gætum framleitt, með litlum tilkostnaði, rafmagn fyrir alla í búa jarðar. Það er sáraeinfalt tæknilega séð.

Þannig mætti telja nánast  í það óendanlega.

Við Íslendingar gætum keyrt bílaflotann okkar án olíu. Það yrði tæknilega einfalt.

Við gætum framleitt rafmagn án þess að eyðileggja dýrmáætar náttúruperlur.  Það er ekki spurning um tækni heldur spurning um vilja.

Við gætum stundað hér árangursstjórnmál en ekki hagsmunastjórnmál.  Það er nú reyndar spurning um siðferðisþroska

Við gætum haft hér öflugra lýðræði.  Það er fyrst og fremst spurning um lýðræði.

Gordon Brown boðar umbætur!

Gordon Brown forsætisráðherra Breta boðar nýtt bankasiðferði.  Bankarnir annist heiðarlega ráðsmennsku með fé almennings en stundi ekki ábyrgðarlausa áhættuhegðun með það fé eins og verið hefur.  Á sama tíma boðar hann verkaskiptingu banka, einn láni til húsnæðis, annar til iðnaðar o.s.frv. Þannig geti bankarnir einbeitt að  í stað þess að dreifa kröftum sínum.  Bretar eru í raun og veru að boða afturhvarf til þess sem kerfis sem við þekkjum héðan þegar einn bankinn þjónustaði Útveginn, annar íðnaðinn sá þriðji bændur og svo framvegis. Við ættum kannski að hugsa á sömu nótum.

Um tengsl atvinnulífs og stjórnmála og skoðanakúgun!

Í sveitarstjórnum á að klippa sem mest á tengsl atvinnulífs og stjórnmála. Það er úrelt að þeir sem eigi fyrirtækin stjórni öllu í sveitarfélögum.  Í stjórn sveitarfélaga á að vera fólk sem vill byggja upp gott samfélag.  Sveitarstjórnir eiga ekki að vera hagsmunatæki undir stjórn þeirra valdamestu það er að segja þeirra sem ráða því hvort að fólk hefur vinnu eða ekki.  Þeir sem stjórna fyrirtækjum eiga að halda sér við það, samkvæmt þeim leikreglum sem þeir sem hafa áhuga fyrir því að byggja upp gott samfélag, setja. Nú eru sjálfsagt til atvinnurekendur sem hafa áhuga fyrir að byggja upp lifandi og góð samfélög. Þá eiga þeir að taka þátt.

Það á að hvetja fólk til að hafa skoðanir.  Skoðanir eru heilbrigðar. Það er heilbrigt að hafa skoðanir. Grundvöllur lýðræðislegs samfélags er að fólk þori að hafa skoðanir og geti látið þær í ljósi án þess að þurfa að óttast atvinnuleysi, baknag eða annað slíkt. Margir óttast um stöðuhækkunarferli sitt og hafa ástæðu til. Allt of margir kjósa það að þegja. Fréttir ofanúr Gnúpverjahreppi að Sigurður sveitarstjóri hafi verið látinn taka pokann sinn m.a. af því að hann bloggaði eru skelfilegar. Ég er sjaldan sammála Sigurði en hann setur skoðanir sínar skemmtilega fram og kurteislega.  Hann var sjálfum sér og Gnúpverjum til sóma.

Hinn óhjákvæmilegi dauði Sjálfstæðisflokksins!

Mikið er ég ánægður með nýju ríkisstjórnina. þetta eru svolitlir heimsborgarar og hafa nú valið frábæran mann frá frábæru landi sem Seðlabankastjóra. (Sem er stórmannlegt miðað við flótta okkar þaðan fyrir 1000 árum).

Því má halda fram að dauði Sjálfstæðisflokksins(sem nú er kominn oní 26%) hejist í 12 ára samstarfi með Framsókn. Samstarfið hafi m.ö.o. verið bræðrabylta þegar allt kom til alls.  Á þessu skeiði sem útá við einkenndist af frjálshyggju einangraðist flokkurinn í afstöðu sinni til umheimsins, klúðraði samskiptunum við Bandaríkin og varð um leið óevrópskur.  Sjálfir leiðtogarnir töldu sig í ætt við Tatcher, Reagan, Chile og Nýja Sjáland.  Með handafli færðu þeir umræðuna hérlendis langt til hægri.

Sjálfstæðisflokkurinn er auðvitað stofnaður um hugsjónina sjálfstæði (1929) og hefði með réttu átt að lognast út af á sjötta áratug síðustu aldar.  Tvennt kom honum hins vegar til bjargar.  Í fyrsta lagi samstarfið við Gylfa Þ. Gíslason í Viðreisnarstjórninni sem varð til þess að flokkurinn féllst á aukið frjálsræði í viðskiptum og inngöngu í EFTA.  Seinni björgunin var samstarfið við Jón Baldvin Hannibalsson sem leiddi flokkinn enn lengra inn á evrópska efnahagssvæðið.  Í samstarfinu við Framsókn sem stóð í 12 ár var hins vegar lokað á umheiminn og þetta hefði orðið fullkomin veröld ef ekki hefði orðið fyrir evrópugrillur Halldórs  Ásgrímssonar, sem ólíkt flestum öðrum Íslendingum varð ekki hræddur þegar hann fór út í heim heldur spenntur og ákafur.

Núverandi ríkisstjórn getur hugsað út fyrir landsteinana til Norðurlanda og Evrópu. Vinni hún sigur í kosningunum í vor eru töluverðar líkur á því að lífskjör á Íslandi verði á næstu árum og áratugum sambærileg við það sem þau eru í Noregi, Svíþjóð, Danmnörku og Finnlandi. Það er margt sem við getum lært af þessum grönnum okkar eftir að hafa horft allt of lengi og allt of stíft, eins og dómgreindarlaus börn, til Chile og Nýja Sjálands og Bandaríkja Reagan stjórnarinnar.

Og það verður erfitt fyrir Framsókn í kosningunum.  Nú er togað í unga og reynslulausa foystumenn þess flokks úr öllum áttum og þeir vita ekkert í hvorn fótinn þeir eiga að stíga. Í prófkjör þess flokks flykkist fólk úr ýmsum áttum með ýmis konar skoðanir.  Svoleiðis flokkur er bara fyrir þá sem vita ekkert í hvorn fótinn þeir eiga að stíga.

Og svo ég botni fyrirsögnina:  Dauði Sjálfstæðsiflokksins er auðvitað óhjákvæmilegur nema nýr Gylfi eða nýr Jón Baldvin dragi hann til nútímans til aukinnar jafnaðarmennsku, frjálslyndis og til samstarfs við aðrar þjóðir og alþjóðlegar stofnanir.

 

Stoltenberg fyrsti gestur seðlabankastjóra

Norskt samfélag að mörgu leyti góð fyrirmynd!

Norðmenn reka skipulegt og gott samfélag. Þar hafa frjálshyggjugróðapungar ekki náð fótfestu né öfgamenn af nokkru öðru tagi.  Hvað snertir mitt sérfag andóf gegn mismunun og kynþáttafordómum þá er Norðmönnum hrósað af Evrópuráðinu fyrir það að hafa styrkt löggjöf sína að þessu leytinu til á tímabilinu 2002 til 2006.  Á sama tíma var í gildi aðgerðaráætlun til varnar kynþáttaforrdómum og mismunun og er Norðmönnum hrósað fyrir að hafa hrint ýmsu af því sem hún fól í sér í framkvæmd.

Hinsvegar er bent á það að áhyggjur þurfi að hafa af aðstæðum innflytjenda hvað varðar atvinnu þeirra og menntunarskilyrði og einnig aðstæðum Roma fólks og Tatara. Bent er á að nokkurn rasistatónn megi skynja pólitískri umræðu og einnig aðlögreglan þurfi að gæta sín á að ætla ekki fólki misjafnt eftir því hvernig það líti út (racial profiling).

Að mörgu leyti eru Norðmenn til fyrirmyndar í þessum efnum og ættum við að líta meira til þeirra hvað snertir innflytjendapólitík þegar við getum farið að anda aftur og hugsa um eitthvað annað en hrunið.

Samhliða skýrslu um Noreg gaf Evrópuráðið í vikunni út skýrslu um Búlagaríu og Ungverjaland.